درب خروج گمرک چیست و چه نقشی در فرآیند ترخیص کالا دارد؟ درب خروج گمرک در دنیای ترخیص کالا، حکم آخرین خان از هفت‌خان رستم را دارد که کالای شما بعد از طی مراحل اداری از آن باید عبور کند. برای عبور از این دروازه، به مجوز بارگیری نیاز دارید که از درب خروج گمرک دریافت می‌کنید.
بعد از دریافت مجوز، به انبار مربوطه می‌روید، هزینه‌ها را پرداخت کرده و در نهایت کالای خود را بارگیری می نمایید. در نهایت با ارائه بیجک گمرکی (آخرین مرحله و شرط خروج کالا از گمرک) به مأمور درب خروج، کالای شما از گمرک خارج می‌شود.
در این مقاله از ایمن تجارت کارآمد، دلیل وجود درب خروج گمرک و نحوه ترخیص کالا از گمرک را به زبان ساده آموزش خواهیم داد تا به خوبی با معقوله خروج و ترخیص کالا از گمرک آشنا شوید.
درب خروج گمرک چیست؟
ابتدا بیایید با گمرک آشنا شویم؛ گمرک محلی در مرزهای یک کشور است که بر اساس قوانین هر کشور، به ارسال و دریافت کالا و خدمات بین کشورها نظارت می‌کند. اما درب خروج گمرک یعنی چه؟
درب خروج گمرک نقطه نهایی سفر کالای شما در گمرک است! پس از طی مراحل مختلف ترخیص، صاحب کالا یا نماینده قانونی او (حق العملکار گمرک) برای اخذ مجوز بارگیری و خروج نهایی کالا، به این بخش مراجعه می‌کند.
ساماندهی تردد ماشین‌ها، تعیین ساعات مشخص برای بارگیری و خروج، و استفاده از سیستم‌های نوبت‌دهی می‌تواند به کاهش ترافیک در درب خروج گمرک کمک کند. همچنین طراحی و ساخت فضایی مناسب با تعداد کافی درب خروج و تجهیز آن به امکانات لازم، می‌تواند فرآیند بارگیری و خروج کالا را تسهیل و تسریع بخشد.
مراحل کار در درب خروج گمرک:
- ارائه پروانه گمرکی: صاحب کالا یا حق العملکار، پروانه گمرکی که مجوز خروج کالا از گمرک را صادر می‌کند، به مسئول درب خروج ارائه می‌دهد.
- بررسی پروانه: مسئول درب خروج، مندرجات پروانه را به دقت بررسی می‌کند تا از صحت و انطباق آن با کالای مورد نظر اطمینان حاصل کند.
- صدور مجوز بارگیری: در صورت تایید صحت پروانه، مجوز بارگیری صادر می‌شود.
- مراجعه به انبار: صاحب کالا با مدارک مربوطه به انبارهای گمرک (در بنادر زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی و در گمرکات زمینی زیر نظر انبارهای عمومی) مراجعه می‌کند.
- تسویه حساب: صاحب کالا با دفاتر مربوطه در انبار تسویه حساب می‌کند.
- بارگیری کالا: پس از تسویه حساب، صاحب کالا می‌تواند نسبت به بارگیری محصولات و کالاهای خود اقدام کند.
- صدور بیجک گمرکی: انباردار پس از بارگیری، بیجک گمرکی که مجوز خروج نهایی کالا از انبار است را صادر می‌کند.
- مراجعه به درب خروج: صاحب کالا با بیجک گمرکی به درب خروج گمرک مراجعه و با ارائه آن به مسئول درب، مجوز خروج نهایی کالا از گمرک را دریافت می‌کند.
وظایف درب خروج گمرک در ایران
1- بررسی فیزیکی
بررسی فیزیکی در درب خروج گمرک شامل دو مرحله کلیدی است!
در مرحله اول، مامور گمرک با دقت و ظرافت کامل، بسته ها و کالاها را از نظر ظاهری بررسی می کند تا از عدم وجود هرگونه ایراد فیزیکی مانند پارگی، شکستگی، له شدگی، زنگ زدگی، خرابی و نقص فنی اطمینان حاصل کند. این بررسی شامل موارد زیر است:
- معاینه دقیق بسته ها: بررسی دقیق هر بسته از نظر وجود هرگونه آسیب دیدگی یا نقص.
- کنترل سلامت کالاها: اطمینان از سالم بودن و عدم نقص فنی در کالاها.
- بررسی علائم مخدوش شدن: بررسی وجود هرگونه علامت مخدوش شدن، دستکاری یا تعویض در بسته ها یا کالاها.
در مرحله دوم، مامور گمرک تعداد و مشخصات ظاهری بسته ها را با اطلاعات درج شده در اظهارنامه تطبیق می دهد. این کار به منظور جلوگیری از قاچاق کالا، عدم تطابق محتویات بسته ها با اظهارنامه و همچنین اطمینان از صحت اطلاعات ارائه شده توسط صاحب کالا انجام می شود. تطبیق موارد زیر انجام می شود:
- تعداد بسته ها: مقایسه تعداد بسته های موجود با تعداد درج شده در اظهارنامه.
- مشخصات ظاهری بسته ها: مقایسه مشخصات ظاهری مانند نوع، جنس، رنگ، اندازه و وزن بسته ها با اطلاعات اظهارنامه.
- علامت گذاری و برچسب ها: مطابقت علامت گذاری و برچسب های روی بسته ها با اطلاعات اظهارنامه.
در صورت مشاهده هرگونه مغایرت یا نقص در بررسی فیزیکی، مامور گمرک موظف است موارد را به طور دقیق در گزارش خود ثبت کند و اقدامات لازم را برای رفع مشکل انجام دهد.
باید بدانید که بررسی فیزیکی به صورت تصادفی و یا بر اساس معیارهای خاصی مانند نوع کالا، ارزش، سابقه صاحب کالا و سایر موارد انجام می شود.
در برخی موارد، ممکن است برای بررسی دقیق تر، نیاز به باز کردن تعدادی از بسته ها و یا استفاده از دستگاه های مخصوص باشد. در کل این فرآیندها صاحب کالا یا نماینده وی می تواند در حین انجام بررسی فیزیکی حضور داشته باشد.
2- بازرسی محتویات بسته ها
بازرسی محتویات بسته ها در درب خروج گمرک به منظور صحت سنجی اطلاعات درج شده در اظهارنامه و جلوگیری از خروج کالاهای غیرمجاز یا مغایر با قوانین گمرکی انجام می شود.
معمولاً تعدادی از بسته ها به صورت تصادفی برای بازرسی انتخاب می شوند. این انتخاب می تواند بر اساس فاکتورهای مختلفی مانند نوع کالا، ارزش، کشور مبدا و مقصد، سابقه صاحب کالا و سایر اطلاعات موجود در اظهارنامه انجام شود.
بسته های انتخاب شده با دقت و ظرافت باز می شوند تا محتویات آنها به طور کامل قابل مشاهده باشد. محتویات بسته ها با دقت با اطلاعات درج شده در اظهارنامه تطبیق داده می شود. این تطبیق شامل مواردی همچون نوع، تعداد، ارزش و مشخصات فنی کالا است.
3- ثبت مشخصات کالاها
ثبت مشخصات کالاها در درب خروج گمرک به مراجع ذیصلاح کمک می‌کند تا بر فرآیند ترخیص کالا نظارت دقیق داشته باشند و از خروج کالاهای غیرمجاز یا مغایر با قوانین جلوگیری کنند. با ثبت مشخصات کالاها، می‌توان آمار دقیقی از حجم و نوع کالاهای ترخیص شده از گمرک به دست آورد.
مشخصات ثبت شده از کالاها در درب خروج گمرک شامل موارد زیر است:
- نوع کالا: نام و کد تعرفه گمرکی کالا
- مشخصات ظاهری: ابعاد، وزن، رنگ، و سایر مشخصات ظاهری کالا
- تعداد: تعداد اقلام یا بسته های کالا
- ارزش: ارزش گمرکی کالا
- کشور مبدا و مقصد: کشور مبدا و مقصد صادرات و واردات کالا
- اطلاعات صاحب کالا: نام، آدرس و سایر اطلاعات صاحب کالا
مسئولیت ثبت مشخصات کالاها در درب خروج گمرک بر عهده مامور گمرک است. مامور گمرک موظف است با دقت و ظرافت کامل مشخصات را در سامانه گمرک ثبت کند.
خوب است بدانید که ثبت مشخصات کالاها باید به صورت دقیق و کامل انجام شده و از اصطلاحات و کدهای استاندارد گمرکی برای ثبت مشخصات استفاده شود. همچنین اطلاعات ثبت شده باید به طور منظم و قابل دسترس بایگانی شوند.
در ضمن درج نام و نام خانوادگی فرد بررسی کننده کالاها یعنی مامور گمرک به منظور شفاف سازی و پاسخگویی در قبال اطلاعات ثبت شده انجام می شود. در صورت بروز هرگونه مشکل یا مغایرت در اطلاعات ثبت شده، فرد بررسی کننده مسئول پاسخگویی خواهد بود.
4- نمونه گیری
نمونه گیری در درب خروج گمرک به منظور تأیید کیفیت و انطباق کالا با مشخصات و استانداردهای درج شده در اظهارنامه انجام می شود. این کار به حفظ سلامت و ایمنی جامعه، حمایت از حقوق مصرف کنندگان و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب و تقلبی کمک می کند.
برای کالاهای مشمول مقررات استاندارد اجباری، اخذ گواهی انطباق با استاندارد از مراجع ذیصلاح الزامی است.
همچنین در مورد کالاهایی که سابقه ورود کالای تقلبی یا نامرغوب از آنها وجود دارد، به منظور جلوگیری از تکرار تخلف، نمونه گیری انجام می شود.
در مواردی که به اصالت، کیفیت یا سلامت کالاها شبهه وجود داشته باشد، به جای نمونه گیری، از روش های دیگری مانند بازرسی چشمی یا استفاده از دستگاه های کنترلی برای تأیید کیفیت و انطباق کالا استفاده می شود.
نمونه گیری توسط مامورین گمرک و با حضور صاحب کالا یا نماینده وی انجام می شود. از مراحل کلی نمونه گیری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انتخاب نمونه: نمونه ها به صورت تصادفی از بین محموله انتخاب می شوند.
تهیه نمونه: نمونه ها با رعایت اصول و ضوابط مربوطه و در حضور صاحب کالا یا نماینده وی اخذ می شوند.
بسته بندی و پلمپ نمونه: نمونه ها به طور دقیق بسته بندی و پلمپ شده و به آزمایشگاه ارسال می شوند.
آزمایش و بررسی نمونه: نمونه ها در آزمایشگاه های مورد تایید گمرک مورد آزمایش و بررسی قرار می گیرند.
ثبت نتایج: نتایج آزمایش ها در اظهارنامه و سایر اسناد مربوطه ثبت می شود.
باید بدانید که هزینه نمونه گیری بر عهده صاحب کالا یا نماینده وی می باشد. در صورت عدم انطباق کالا با مشخصات و استانداردهای تعیین شده، کالا به صاحب آن عودت داده می شود و امکان ترخیص آن از گمرک وجود نخواهد داشت.
مقایسه درب خروج گمرک ایران با سایر کشورهای پیشرفته
در این بررسی که توسط کارشناسان مجموعه بازرگانی ایمن تجارت کارآمد صورت گرفته، سامانه درب خروج گمرک ایران با سامانه‌های مشابه در کشورهای پیشرفته مانند ژاپن، کره جنوبی، آلمان و هلند مقایسه شد.
شاخص‌های مختلفی مانند سرعت و دقت فرآیندها، میزان شفافیت و انعطاف‌پذیری سامانه، سطح امنیت و ریسک، و میزان رضایت کاربران در این بررسی در نظر گرفته شد که در ادامه یک نتیجه گیری کلی را خدمت شما مخاطبان عزیز به اشتراک می گذاریم.
در برخی از کشورهای پیشرفته، فرآیند ثبت اظهارنامه به طور کامل الکترونیکی انجام می‌شود و صاحبان کالا می‌توانند بدون مراجعه حضوری به گمرک، اظهارنامه خود را ثبت کنند.
قطعا میدانید که در آمریکا از تجهیزات و فناوری‌های پیشرفته مانند اسکنرهای ایکس‌ری و سگ‌های موادیاب برای کنترل و بازرسی کالا استفاده می‌شود. همچنین به عنوان مثال در برخی کشورهای اروپایی فرآیند ترخیص کالا به طور کامل الکترونیکی انجام می‌شود و صاحبان کالا می‌توانند بدون مراجعه حضوری به گمرک، کالای خود را ترخیص کنند.
در برخی از کشورهای پیشرفته، سامانه درب خروج گمرک به طور کامل الکترونیکی و با استفاده از جدیدترین فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات پیاده‌سازی شده است. این سامانه‌ها از سرعت و دقت بالایی برخوردارند و می‌توانند حجم زیادی از اطلاعات را به طور امن و قابل اعتماد پردازش کنند.
در ضمن قوانین و مقررات مربوط به درب خروج گمرک در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. در برخی از کشورهای پیشرفته، قوانین و مقررات به گونه‌ای تدوین شده‌اند که تسهیل و تسریع فرآیندهای گمرکی را به دنبال داشته باشند؛ دقیقاً بالعکس کشور عزیزمان ایران!
از همه مهم تر باید به این موضوع اشاره کنیم که بخش خصوصی در زمینه‌های مختلفی مانند ارائه خدمات الکترونیکی، حمل و نقل کالا و انبارداری در درب خروج گمرک مشارکت دارد. مشارکت بخش خصوصی می‌تواند به افزایش کارایی و اثربخشی سامانه درب خروج گمرک کمک کند.
نتیجه گیری
ترخیص کالا از گمرک، آن هم در کشوری همچون ایران، فرآیندی پیچیده است که نیاز به تخصص و تجربه دارد. برای ترخیص کالا از گمرک می‌توانید از خدمات شرکت‌های ترخیص‌کار معتبر استفاده کرده و قبل از اقدام به ترخیص کالا، از قوانین و مقررات گمرکی مربوط به کالای خود اطلاع پیدا کنید.
شرکت بازرگانی ایمن تجارت کارآمد با بیش از چندین سال سابقه درخشان در زمینه ترخیص کالا، می‌تواند شما را در انجام تمام مراحل ترخیص کالا از درب خروج گمرک یاری رساند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید: 02191494745
سوالات متداول
وظیفه و نقش مامور درب خروج گمرک چیست؟
مامور درب خروج گمرک نقشی کلیدی در نظم و انضباط، تسهیل تجارت و حفظ سلامت و امنیت جامعه ایفا می‌کند. با ارتقای دانش و مهارت های این افراد و تجهیز آنها به امکانات لازم، می توان به طور موثری از خروج کالاهای غیرمجاز و قاچاق جلوگیری کرد و به رونق تجارت و صادرات و واردات کالا کمک کرد.
چرا کالاها در درب خروج گمرک ارزیابی می‌شوند؟
ارزیابی کالاها در درب خروج گمرک به منظور مبارزه با قاچاق، حفظ سلامت و امنیت جامعه، حفظ حقوق صاحبان کالا، افزایش درآمدهای گمرکی و تسهیل تجارت انجام می‌شود.
چه کالاهایی نیاز به ارزیابی گمرکی دارند؟
لیست دقیقی از کالاهایی که نیاز به ارزیابی گمرکی دارند، وجود ندارد. اما به طور کلی هنگام خروج کالا از گمرک، کالاها بر اساس سامانه EPL و شرایط و سوابق اظهارنامه، به یکی از سه مسیر سبز، زرد یا قرمز هدایت می‌شوند. کالاهایی که در مسیر قرمز گمرک قرار می‌گیرند، نیاز به ارزیابی دقیق دارند.
اسناد و مدارک لازم برای ترخیص کالا از گمرک چیست؟
مدارک متعددی برای ترخیص کالا از گمرک لازم است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به کارت بازرگانی، گواهی مبداء، گواهی ترخیصیه، بیمه نامه، بارنامه، مجوزات لازم، پیش فاکتور و فاکتور، لیست عدل بندی، اظهارنامه گمرکی و برگ سبز گمرکی اشاره کرد.
