امروزه تجارت بین‌المللی به رگ حیاتی اقتصاد جهانی تبدیل شده است که در این میان، انتخاب بهترین روش برای جابه‌جایی کالاها، نقشی کلیدی در موفقیت تجار ایفا می‌کند. یکی از شکل‌های حمل‌ونقل بین‌المللی که بسیار رایج می باشد، ترانشیپ یا ترانشیپمنت (Transshipment) نام دارد؛ در این روش، کالاها بر اساس ویژگی‌ها و مقررات مربوطه، از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر منتقل می‌شوند و این انتقال می‌تواند از یک کشتی به کشتی دیگر، یا از کشتی به کامیون یا سایر وسایل نقلیه زمینی انجام شود.
تجارت و حمل نقل کالاها در حوزه بین المللی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله اینکه در بیشتر موارد کالا به صورت مستقیم وارد کشور مقصد نمی‌شود و قابلیت بارگیری و انتقال مستقیم را ندارد و از این رو برای انتقال کالا به کشور مقصد باید از طریق کشور میانی یا کشور واسطه نقل و انتقالات انجام شود؛ به این صورت که ابتدا کالا وارد کشور واسطه می‌شود و با تغییر وسیله حمل و نقل ارسال کالا به کشور مقصد انجام می‌شود که به این روش در حوزه تجارت ترانشیپ گفته می‌شود.
ترانشیپ معمولا به منظور دور زدن تحریم ها علیه کشور مقصد انجام می‌شود و در کاهش هزینه های حمل و نقل هم موثر است. در واقع ترانشیپ زیر مجموعه ترانزیت کالا است که در ادامه بیشتر به تفاوت های این دو فرایند می‌پردازیم.
ترانشیپ چیست؟
در دنیای پیچیده تجارت بین‌الملل، مسیر رسیدن کالا به مقصد نهایی همیشه مستقیم و ساده نیست. گاه به دلیل عدم وجود مسیر مستقیم، محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی، یا صرفه‌جویی در هزینه‌ها، نیاز به جابجایی کالا از طریق کشور ثالث یا واسطه به وجود می‌آید که به این روش از جا به جایی ترانشیپ گفته می شود. ترانشیپ به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن کالا به جای حمل مستقیم به مقصد نهایی، ابتدا به یک کشور واسطه منتقل می‌شود. در این کشور، کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر (مثلاً از کشتی به کامیون یا قطار) بارگیری و سپس به سمت مقصد نهایی رهسپار می‌شود.
در ترانشیپ، شما برای بار خود دو مقصد انتخاب می‌کنید و عملیات تخلیه و بارگیری کالا دو بار انجام می‌شود. این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد؛ مثلا ممکن است به دلیل تحریم یا قوانین خاص یک کشور، امکان ارسال مستقیم کالا به آن کشور وجود نداشته باشد. در این شرایط، از ترانشیپ برای ارسال کالا به کشور ثالث و سپس به مقصد نهایی استفاده می‌شود.گاهی اوقات، ارسال مستقیم کالا به مقصد نهایی به دلیل مسافت طولانی یا عدم وجود کشتی یا هواپیمای مستقیم، بسیار پرهزینه است. در این شرایط، ترانشیپ می‌تواند به عنوان راه حلی برای کاهش هزینه‌ها به کار گرفته شود. در برخی موارد، نیاز به ادغام چند محموله کوچک در یک محموله بزرگ (تجمیع) یا برعکس، تقسیم یک محموله بزرگ به محموله‌های کوچکتر (تجمع‌زدایی) وجود دارد. ترانشیپ می‌تواند راه حلی برای انجام این کار باشد.
گفتنی است، در ترانشیپ کالا برای‌آنکه بار قاچاق به‌حساب نیاید، باید تحت‌نظر گمرک از یک وسیله به وسیله‌ای دیگر منتقل شود تا تمامی کارها بر اساس ضوابط گمرک صورت بگیرد. البته ممکن است در ظاهر ترانشیپمنت روندی طولانی و با هزینه بالا به نظر برسد؛ اما امروزه در بسیاری از معاملات تجاری از این روش حمل‌ونقل استفاده می‌شود.
بهترین زمان استفاده از ترانشیپ
ترانشیپ یک روش کارآمد در حمل و نقل بین‌المللی است که برای جابجایی کالا در مسیرهای پیچیده و غیرمستقیم به کار می‌رود. این روش در دو حالت کاربردی و مفید واقع می‌شود:
-
جابجایی کالا به مقاصد متعدد
فرض کنید قصد دارید کالای خود را به چند مقصد نزدیک به هم در یک منطقه جغرافیایی ارسال کنید. در این حالت، اگر حجم کالای شما زیاد باشد، می‌توانید از ترانشیپ استفاده کنید. در این روش، کالاها ابتدا با یک وسیله حمل و نقل (مثلاً کشتی) به یک گمرک مشخص (گمرک میانی) فرستاده می‌شوند. سپس، در گمرک میانی، بار بر اساس مقصد نهایی خود تفکیک شده و با استفاده از روش‌های مختلف حمل و نقل (زمینی، دریایی، هوایی) به مقصد نهایی خود ارسال می‌شوند.
-
تغییر وسیله حمل و نقل
گاهی اوقات، به دلیل شرایط خاص یا محدودیت‌های موجود، لازم است تا در طول مسیر حمل و نقل، وسیله نقلیه حامل کالا عوض شود. ترانشیپ این امکان را فراهم می‌کند که بدون نیاز به انجام تشریفات گمرکی مجدد، به راحتی وسیله حمل و نقل کالا را در گمرک میانی تغییر دهید و به مسیر خود ادامه دهید. این امر می‌تواند در زمان و هزینه‌های حمل و نقل شما صرفه‌جویی کند.
مراحل انجام ترانشیپ کالا
- تحویل به گمرک مبدا: در اولین قدم، صاحب کالا، محموله‌ی خود را به گمرک کشور مبدا تحویل می‌دهد. در این مرحله، کارشناسان گمرک، هویت و ارزش کالا را بررسی می‌کنند و مجوزهای لازم برای خروج از کشور را صادر می‌کنند.
- بارگیری در کانتینر: پس از طی مراحل گمرکی، کالاها به طور دقیق و اصولی در کانتینرهای مخصوص بارگیری می‌شوند. این کانتینرها، حفاظی امن برای کالاها در طول سفر طولانی‌شان به حساب می‌آیند.
- انتخاب مسیر و وسیله نقلیه: با توجه به مقصد نهایی، مناسب‌ترین مسیر و وسیله نقلیه برای حمل کانتینرها انتخاب می‌شود. این مسیر می‌تواند شامل ترکیبی از حمل و نقل دریایی، زمینی و یا هوایی باشد.
- حرکت به سوی مقصد میانی: کانتینرها با کشتی‌های غول‌پیکر در پهنه‌ی بیکران اقیانوس‌ها یا با قطار و کامیون در جاده‌ها و ریل‌ها، سفر خود را به سوی مقصد میانی آغاز می‌کنند.
- تخلیه در بندر یا پایانه‌ی میانی: پس از طی مسافت طولانی، کانتینرها در بندر یا پایانه‌ی میانی تخلیه می‌شوند. در این نقطه، محموله‌ها به طور موقت انبار می‌شوند تا برای ادامه‌ی سفر به مقصد نهایی آماده شوند.
- تشریفات گمرکی در مقصد میانی: در برخی موارد، ممکن است نیاز به انجام تشریفات گمرکی در کشور میانی باشد. در این مرحله، کالاها مجدداً توسط کارشناسان گمرک بررسی و ارزیابی می‌شوند.
- بارگیری مجدد و حرکت به سوی مقصد نهایی: کالاها پس از گذراندن مراحل گمرکی، دوباره در کانتینرها یا دیگر وسایل حمل و نقل بارگیری می‌شوند و مسیر خود را به سوی مقصد نهایی ادامه می‌دهند.
- رسیدن به مقصد نهایی: در نهایت، کانتینرها در بندر یا مقصد نهایی تخلیه شده و کالاها به گمرک تحویل داده می‌شوند. پس از انجام تشریفات گمرکی، صاحب کالا می‌تواند محموله‌ی خود را تحویل بگیرد.
- تحویل به صاحب کالا: در این مرحله، صاحب کالا با ارائه‌ی اسناد و مدارک لازم، محموله‌ی خود را از گمرک ترخیص و به انبار یا محل مورد نظر خود منتقل می‌کند.
کاربرد ترانشیپ | دلایل انجام ترانشیپ کالا
- عدم وجود مسیر مستقیم: در برخی موارد، مسیر مستقیمی برای ارسال کالا به مقصد نهایی وجود ندارد. در این شرایط، ترانشیپ به عنوان راه حلی برای عبور از این محدودیت عمل می کند.
- تغییر وسیله حمل و نقل: گاه لازم است برای ارسال کالا از چندین وسیله حمل و نقل مختلف استفاده شود. در این شرایط، ترانشیپ در محل اتصال مسیرهای مختلف انجام می شود.
- ادغام یا تفکیک محموله: در برخی موارد، برای بهینه سازی حمل و نقل، لازم است چندین محموله کوچک در یک محموله بزرگ ادغام شده و یا یک محموله بزرگ به چندین محموله کوچکتر تفکیک شود. ترانشیپ می تواند در انجام این فرآیندها نقش داشته باشد.
- صرفه‌جویی اقتصادی: ترانشیپ با بهینه‌سازی مسیر و انتخاب روش‌های حمل‌ونقل مناسب، هزینه‌های صادرات و واردات را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
- دسترسی به بنادر مجهز: در برخی موارد، بنادر مقصد فاقد امکانات لازم برای تخلیه و بارگیری محمولات خاص هستند. ترانشیپ با انتقال کالا به بنادر مجهز واسطه، این مشکل را به طور کامل مرتفع می‌کند.
- ایجاد مسیرهای جدید: گاه مسیر مستقیم برای انتقال کالا بین دو کشور وجود ندارد. ترانشیپ با عبور از کشور ثالث، امکان تجارت با این کشورها را نیز فراهم می‌کند.
- دور زدن تحریم‌ها: تحریم‌های اقتصادی گاه مانع از تجارت مستقیم بین کشورها می‌شود. ترانشیپ با عبور از کشور واسطه، راهی برای دور زدن این تحریم‌ها و تداوم تجارت به شمار می‌آید.
مزایا و معایب ترانشیپ
مزایای ترانشیپ
- کاهش قاچاق کالا: ترانشیپ می‌تواند به کاهش قاچاق کالا کمک کند. زیرا در این روش، کالاها در مقصد میانی توسط مقامات گمرکی بازرسی می‌شوند و در صورت وجود هرگونه مشکل، از ورود آنها به کشور مقصد نهایی جلوگیری می‌شود.
- تسریع در تشریفات گمرکی: ترانشیپ می‌تواند به تسریع در تشریفات گمرکی کمک کند. زیرا در این روش، کالاها در مقصد میانی ترخیص می‌شوند و نیازی به انجام تشریفات گمرکی در مقصد نهایی نیست.
- کاهش زمان حمل و نقل: ترانشیپ می‌تواند در برخی موارد، با حذف تشریفات گمرکی در گمرک‌های میانی، زمان حمل و نقل کالا را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
- کاهش هزینه‌ها: در برخی موارد، هزینه‌های صادرات و واردات مستقیم کالا به دلیل مسافت طولانی، عوارض گمرکی بالا و یا عدم وجود خطوط کشتیرانی مستقیم، بسیار بالا و غیرقابل توجیه اقتصادی است. در این شرایط، ترانشیپ با به کارگیری مسیرهای جایگزین و استفاده از خطوط کشتیرانی با تناژ بالا، می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های حمل و نقل را کاهش دهد.
- افزایش انعطاف‌پذیری: در شرایطی که به دلیل تحریم‌ها، جنگ، یا عدم وجود خطوط کشتیرانی مستقیم، امکان ارسال مستقیم کالا به مقصد نهایی وجود ندارد، ترانشیپ با ارائه مسیرهای جایگزین، امکان صادرات و واردات کالا را فراهم می‌کند.
- تنوع در انتخاب کشتی: ترانشیپ به واسطه پهلوگیری کشتی‌ها در بنادر مختلف، امکان انتخاب کشتی با تناژ و زمان‌بندی مناسب را برای صاحبان کالا فراهم می‌کند.
- بهبود راندمان: در بنادر بزرگ و پر تردد، به دلیل ازدحام کشتی‌ها، فرآیند تخلیه و بارگیری زمان‌بر خواهد بود. ترانشیپ با انتقال کالا به بنادر واسط کوچکتر و خلوت‌تر، امکان تخلیه و بارگیری سریع‌تر کالا را فراهم می‌کند.
- بیمه: در فرآیند ترانشیپ، امکان استفاده از بیمه‌های مختلف برای هر بخش از مسیر وجود دارد که این موضوع به نفع صاحبان کالا خواهد بود.
معایب ترانشیپ
- تاخیر در حمل بار: ترانشیپ می‌تواند به دلیل نیاز به بارگیری و تخلیه کالا در مقصد میانی، به تأخیر در حمل بار منجر شود.
- افزایش پیچیدگی: ترانشیپ می‌تواند فرآیند حمل و نقل کالا را پیچیده‌تر کند. زیرا نیاز به هماهنگی بین چندین شرکت حمل و نقل و همچنین انجام تشریفات گمرکی در دو کشور دارد.
- افزایش خطر آسیب به کالا: ترانشیپ می‌تواند خطر آسیب به کالا را افزایش دهد. زیرا در این روش، کالاها دو بار بارگیری و تخلیه می‌شوند.
در نهایت، انتخاب روش ترانشیپ به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، مقصد نهایی، زمان مورد نیاز برای حمل بار و هزینه‌ها بستگی دارد.
تفاوت ترانزیت و ترانشیپ چیست؟
اکنون می خواهیم بدانیم تفاوت اصلی بین ترانزیت کالا و ترانشیپ چیست؟ ترانشیپ و ترانزیت دو ابزار مهم در تجارت بین‌الملل هستند که به تسهیل جابجایی کالاها در سراسر جهان کمک می‌کنند. این دو روش با ارائه راهکارهای جایگزین برای حمل و نقل، به انعطاف‌پذیری بیشتر تجارت و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند.
اما تفاوت‌هایی بین این دو روش وجود دارد. تفاوت بین این دو در مراحل و تغییراتی است که کالا در هر یک از این فرایندها تجربه می‌کند. در ترانزیت، کالا به طور مستقیم از گمرک مبدا به گمرک مقصد ارسال می‌شود. در این روش، کالا در گمرک کشور واسطه ثبت نمی‌شود و وسیله حمل بار نیز ثابت می‌ماند؛ اما در ترانشیپ، کالا از کشور مبدا به یک کشور واسطه منتقل شده و در گمرک آن کشور ثبت می‌شود. سپس از این گمرک به کشور مقصد فرستاده می‌شود. در این روش، نوع وسیله حمل بار می‌تواند تغییر کند. به عنوان مثال، بار از کشتی به هواپیما یا از کامیون به قطار منتقل می‌ش
شایان‌ذکر است، محموله‌هایی که به روش ترانزیت و ترانشیپ ارسال می‌شوند، معمولاً شامل قوانین سخت و نظارت‌های زیاد نمی‌شوند. در واقع این تصمیم به هدف آسان‌شدن تجارت جهانی است، چرا که تاجران جدا از این موضوع، همواره ممکن است خطرات امنیتی و محدودیت‌های مالیاتی را از طرف کشوری که از آن عبور می‌کنند تجربه نمایند.
تفاوت‌های کلیدی بین ترانشیپ و ترانزیت
- توقف و بارگیری: در ترانشیپ، کالا در کشور واسطه تخلیه و بارگیری می‌شود، اما در ترانزیت این اتفاق رخ نمی‌دهد.
- تشریفات گمرکی: در ترانشیپ، کالا در کشور واسطه تشریفات گمرکی را طی می‌کند، اما در ترانزیت نیازی به این کار نیست.
- هزینه: به طور کلی، ترانزیت به دلیل عدم نیاز به توقف و بارگیری، ارزان‌تر از ترانشیپ است.
10 تا از بهترین مراکز ترانشیپ جهان
مراکز ترانشیپ نقاط استراتژیکی در مسیرهای حمل و نقل هستند که برای انجام عملیات ترانشیپ کالاها تجهیز شده‌اند. این مراکز معمولاً دارای بنادر، فرودگاه‌ها یا پایانه‌های ریلی هستند که امکان تخلیه و بارگیری کالاها را از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر فراهم می‌کنند. این مرکز با ارائه مزایایی مانند کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت حمل‌ونقل و تنوع در انتخاب مسیر، نقشی حیاتی در تجارت جهانی ایفا می‌کنند. این مرکز به عنوان نقاط اتصال بین خطوط کشتیرانی مختلف، به تجار و بازرگانان کمک می‌کنند تا کالاهای خود را به طور موثر و کارآمد به مقصد نهایی برسانند.
اگر تاجری بخواهد از ترانشیپ برای حمل بار خود استفاده کند، باید بنادری را که مخصوص این روش حمل‌ونقل هستند پیدا کند. این مسیرها و بنادری که به طور متمرکز و ویژه در آنها عملیات ترانشیپ صورت می‌گیرد، نقشی اساسی در تجارت جهانی دارند و بخش‌های وسیعی از شرق آسیا، خاورمیانه و اروپا را به همدیگر متصل می‌کند.
- بندر شانگهای: این بندر را که در نزدیکی شهر شانگهای قرار دارد با وسعتی معادل چهار کیلومتر مربع، نه تنها از بزرگ‌ترین مرکز ترانشیپ جهان است، بلکه نبض اقتصاد چین را نیز در دستان خود گرفته است. این بندر که در کنار رودخانه یانگ تسه قرار گرفته، بیش از یک‌چهارم کل حمل‌ونقل کالا در چین را به خود اختصاص داده و سالانه میزبان میلیون‌ها تُن کالای ترانشیپی است.
- بندر شنزن: در جنوب چین، بندر شنزن با 27.5 میلیون TEU ظرفیت، به عنوان یکی از شلوغ‌ترین بنادر دنیا خودنمایی می‌کند. نیمی از این حجم عظیم، به جابه‌جایی کالاهای ترانشیبی اختصاص دارد. موقعیت جغرافیایی این بندر بین شانگهای و سنگاپور، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای ترانشیپ کالا در مسیرهای تجاری شرق به غرب تبدیل کرده است.
- بندر بوسان: در ششمین رتبه جهانی، بندر بوسان در کره جنوبی قرار دارد. این بندر با 22 میلیون TEU ظرفیت، به عنوان دروازه اصلی تجارت این کشور شناخته می‌شود و با بنادر کشورهای روسیه، چین و ژاپن ارتباط دارد.
- بندر هنگ‌کنگ: با آب‌های عمیق و پناهگاه‌های طبیعی، بندر هنگ‌کنگ بهشتی برای کشتی‌های غول‌پیکر است. این بندر که در رتبه هشتم جهان قرار دارد، سالانه 5 میلیون TEU کالای ترانشیپی را جابه‌جا می‌کند و به عنوان یکی از پررفت‌وآمدترین بنادر دنیا شناخته می‌شود.
- تنگه سوئز: شاهراهی برای تجارت بین آسیا و اروپا، تنگه سوئز در شمال شرقی قاره آفریقا واقع شده و نقشی کلیدی در ترانشیپ کالا ایفا می‌کند.
- تنگه هرمز: این تنگه یکی از مراکز اصلی ترانشیپ در خلیج فارس است و ارتباط بین خلیج فارس و دریای عمان را برقرار می‌کند. دروازه صادرات نفت و انرژی، تنگه هرمز در خلیج فارس، علاوه بر اهمیت اقتصادی، نقش مهمی در ترانشیپ کالاهای اقیانوس هند به اروپا دارد.
- تنگه پاناما: پل ارتباطی بین دو قاره، تنگه پاناما در اقیانوس آرام، با کاهش زمان و هزینه حمل و نقل، تجارت بین آمریکای شمالی و جنوبی را تسهیل می‌کند.
- تنگه جبل‌الطارق: گذرگاه اروپا به آفریقا، تنگه جبل‌الطارق در مسیرهای حمل و نقل دریایی بین این دو قاره نقشی حیاتی دارد.
- تنگه مالاکا: شاهراه تجارت در جنوب شرقی آسیا، تنگه مالاکا ارتباط بین دریای هند و اقیانوس آرام را برقرار می‌کند و به عنوان یکی از مراکز ترانشیپ مهم در این منطقه شناخته می‌شود.
- تنگه دارین و دراکر: این دو تنگه در اقیانوس هند، حلقه‌های اتصال بین دریای عرب و دریای هند هستند و در ترانشیپ کالاهای این منطقه نقش بسزایی دارند.
ردیابی کالای ترانشیپ شده
طبیعتاً هر فردی پس از ارسال بار خود، خواهان اطلاع از وضعیت کالای خود و زمان تقریبی رسیدن آن به مقصد است. شما می‌توانید با استفاده از کد رهگیری و وارد کردن آن در سامانه ردیابی آنلاین مسیر حمل‌ونقل، به تمام اطلاعات مربوطه دست پیدا کنید. درواقع، شرکت حمل‌ونقلی که انتخاب کرده‌اید باید چنین امکانی را فراهم کند تا بتوانید تاریخ حرکت و ورود وسیله نقلیه به مبدأ و مقصد را مشاهده کنید.
سخن پایانی
روش ترانشیپ یکی از رایج‌ترین راه‌ها برای جابه‌جایی بار در سراسر دنیا می باشد و اگر شرایط تجارت شما منطبق با آن باشد، ترانشیپ یکی از بهترین انتخاب‌ها برای حمل‌ونقل کالای شما محسوب می‌شود. ترانشیپ می تواند به عنوان یک ابزار مفید برای تجار و بازرگانان در شرایط مختلف عمل کند. با استفاده از این روش می توان به بازارهای جدید دسترسی پیدا کرد، هزینه ها را کاهش داد و انعطاف پذیری را در فرآیند حمل و نقل کالا افزایش داد.
سوالات متداول
هزینه‌های ترانشیپ کالا چگونه محاسبه می‌شود؟
هزینه‌های ترانشیپ به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، وزن و حجم کالا، مبدأ و مقصد کالا، روش حمل و نقل، شرکت حمل و نقل و سایر هزینه‌های جانبی بستگی دارد.
چه نوع کالاهایی را می‌توان با ترانشیپ حمل کرد؟
تقریباً می‌توان هر نوع کالایی را با ترانشیپ حمل کرد. اما به طور کلی، کالاهایی که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری، امکان ارسال مستقیم آنها وجود ندارد، برای ترانشیپ مناسب‌تر هستند.
کدام کشورها برای ترانشیپ مناسب‌تر هستند؟
انتخاب کشور واسطه برای ترانشیپ به عوامل مختلفی مانند وجود روابط تجاری با کشور مبدا و مقصد، هزینه‌های حمل و نقل، قوانین و مقررات گمرکی و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی بستگی دارد.
آیا ترانشیپ برای همه کالاها مناسب است؟
خیر، ترانشیپ برای همه کالاها مناسب نیست. برای مثال، کالاهایی که فاسد شدنی هستند یا ارزش بالایی دارند، برای ترانشیپ مناسب نیستند.
چگونه می‌توان از ریسک‌های ترانشیپ کالا کاست؟
- انتخاب یک شرکت حمل و نقل معتبر و باتجربه
- انعقاد قرارداد کتبی با شرکت حمل و نقل
- اخذ بیمه نامه برای کالا
- پیگیری مراحل حمل و نقل کالا
- آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی کشور
چه تفاوتی بین ترانشیپ و ترانزیت وجود دارد؟
در ترانشیپ، کالا در کشور واسطه تخلیه و بارگیری می‌شود و سپس با یک وسیله نقلیه دیگر به مقصد نهایی ارسال می‌شود. اما در ترانزیت، کالا بدون تخلیه و بارگیری از کشور مبدا به مقصد نهایی عبور می‌کند
