تشریفات ورود و صدور کالا

قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرائی نحوه تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و صدور کالا از کشور را تنظیم می کند که براساس آن باید اظهارنامه گمرکی به اداره گمرک ارائه شود. همچنین متقاضی نیز باید اسناد و مدارک مورد نیاز همچون سیاهه خرید، گواهی مبدأ، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز که مطابق با مقررات و قوانین مشخص شده اند را ضمیمه اظهارنامه کند.

انواع کالاهای صادراتی و وارداتی

مطابق با قانون مقررات صادرات و واردات کالا، تمامی کالاها به سه گروه زیر تقسیم شده اند که عبارتند از:

1. کالای مجاز: به آن دسته از کالاهایی گفته می شود که برای صدور یا وارد کردن آنها رعایت ضوابط و کسب مجوز ضرورتی ندارد.
2.  کالای مشروط: به آن دسته از کالاهایی گفته می شود که صدور یا ورود آنها تنها با کسب مجوزهای مربوطه ممکن می شود.
3.  کالای ممنوع: به آن دسته از کالاهایی گفته می شود که واردات یا صادرات آنها با قوانین داخلی کشور و شرع مقدس منافات دارد و براساس قانون ممنوع الورود و صدور هستند.

در صورتی که برای ورود یا صدور یک کالا، اظهارنامه گمرکی به اداره گمرک ارائه شده است، باید از نظر انطباق با مندرجات اظهارنامه و اسناد و مدارک و قوانین مربوطه بررسی شوند و در صورتی که هیچ مغایرتی با قوانین مربوطه نداشته باشد، می توان برای صدور پروانه گمرکی و ترخیص آن اقدام کرد.

تشریفات صدور کالا

برای انجام تشریفات صدور، تنها برخی کالاها قانونی محسوب می شوند که عبارتند از:

• زعفران در گمرکات مهرآباد و مشهد
• پسته در گمرکات کرمان، مهرآباد و غرب تهران
• پوست و روده و سالامبور در گمرک جنوب تهران
• فرش در گمرکات غرب تهران، کرمانشاه، مشهد، مهرآباد، کرمان و شیراز

نظام گمرکی مدرن

چند سالی است که اداره گمرک نیز به شیوه مدرن و دیجیتالی اداره می شود. در این رابطه اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران با تدوین برنامه‌ای جامع به منظور اصلاح نظام سنتی خود، با همکاری برنامه عمران سازمان ملل متحد 1، تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا را تا حد ممکن، آسانتر کرده است. در عین حال تلاش کرده تا کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد 2 را تصویب و به سیستم های کامپیوتری توجه کند.

به همین دلیل استفاده از نظام گمرکی اطلاعات رایانه‌ای در دستور کار گمرک ایران نیز قرار گرفته است که با اجرای این سیستم در بخش صادرات از تاریخ (17/10/76) و متعاقب آن یک سال بعد در بخش واردات از تاریخ (12/6/77)، بسیاری از مراحل تشریفات ترخیص کالا،  و بیشتر در مواردی که به نظر کارشناسی و تصمیم گیری نیاز نباشد، امور ترخیص کالاها با سهولت بیشتری انجام می شود. قابلیتها و امتیازات مختلف و متعددی که این سیستم دارد، موجب شده تا از روش سنتی پیشین کاملاً متمایز و ممتاز باشد. در حال حاضر تمامی اداره گمرکات کشور از سیستم دیجیتالی استفاده می کنند.

 مزایای سیستم رایانه ای در اداره گمرک

1. صدور پروانه ترخیص کالاها با استفاده از سیستم رایانه ای.
2. اختصاص شماره ثبت به وسیله رایانه و در نتیجه کنار گذاشتن ژورنال.
3. اختصاص شماره ثبت با استفاده از رایانه و در نتیجه کنار گذاشتن کوتاژ.
4. کوتاه شدن مدت زمان ارائه انواع گزارشات آماری، اقتصادی، تجاری و گمرکی.
5. استفاده از یک فرم استاندارد و در نتیجه کنار گذاشتن نسخه‌های اضافی اظهارنامه.
6. کنترل مجوزهای مورد نیاز به منظور ترخیص کالا با استفاده از ارائه کدهای مربوطه توسط سیستم.
7. محاسبه وصولی‌های گمرک با استفاده از سیستم کامپیوتری و در نتیجه افزایش دقت و سرعت کار.
8. استفاده از فرم بین المللی سند واحد اداری (S.A.D) به عنوان اظهار‌نامه؛ به این معنا که کدگذاری اطلاعات و جداول کنترلی مرجع شامل اطلاعاتی از قبیل نام افراد، کالاها، کشورها و … هستند که ورود این اطلاعات و گزارش‌گیری از آنها با سرعت بیشتری انجام می شود.

قابلیت ها سیستم رایانه ای در اداره گمرک

1. قابلیت بررسی حسابهای اعتباری و پیش‌پرداخت در برنامه حسابداری.
2. قابلیت کنترل ترانزیت کالا در مبدأ و مقصد با استفاده از سیستم کامپیوتری.
3. قابلیت اظهار کالا از راه دور از طریق پست الکترونیکی و تجهیزات مخابراتی.
4. قابلیت کنترل ارزش کالا با استفاده از سوابق ارزش موجود در سیستم کامپیوتری.
5. قابلیت تعیین ارزیاب با استفاده از این سیستم و تقسیم اظهارنامه‌ها در میان آنها.
6. قابلیت تبدیل اطلاعات اظهار‌نامه به کدهای EDI و ایجاد زمینه تبادل الکترونیکی اطلاعات.
7. قابلیت پرداخت عوارض گمرکی و همچنین حقوق با استفاده از سیستم الکترونیکی بانکی.
8. قابلیت انتخاب مسیر ترخیص کالا براساس اطلاعات موجود در سیستم (کانالهای سبز،‌ زرد، آبی و قرمز)
9. قابلیت کار با برنامه رایانه‌ای فهرست کل بار (مانیفست) به منظور کنترل میزان کالاهای وارد شده و تسویه آنها از دفاتر انبار.
10. قابلیت برقراری ارتباط سیستمی میان اداره گمرک و دفاتر حق‌العملکاران، ‌بانکها، شرکتهای بیمه و مؤسسات حمل و نقل و ایجاد شرایط و زمینه مرکز تجاری 1 و دستیابی به تجارت بدون کاغذ 2.

جمهوری اسلامی ایران مصمم است تا با استمرار طرح تجهیز گمرکات عمده کشور به نظام گمرکی اطلاعات رایانه‌ای بسیاری از مشکلات موجود گمرکی کشور را برطرف کند. همچنین دولت در تلاش است تا با ایجاد سیستم رایانه ای مبادلات بازرگانی، واردات و صادرات را تسهیل کند. در این صورت شاهد افزایش کارایی بخش تجارت گام اصلی نوسازی نظام گمرکی و تجهیز آن با روشها و امکانات جدید خواهیم بود.