در این مقاله جامع از ایمن تجارت کارآمد، با زبانی تخصصی اما ساده و به دور از نمونه‌های مشابه در سطح اینترنت، به توضیح اظهارنامه اجمالی در گمرک خواهیم پرداخت!
اما همین ابتدا باید به این موضوع اشاره کنیم که خیلی ها اظهارنامه اجمالی و مانیفست را یکی می دانند، در حالی که این دو سند متفاوت در فرآیند ترخیص کالا از گمرک هستند و هر کدام اطلاعات خاص خود را ارائه می‌دهند!
اظهارنامه اجمالی در گمرک چیست و شامل چه چیزهایی است؟
اظهارنامه اجمالی، سندی رسمی و کلیدی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است که به منزله اعلام اولیه ورود محموله به حوزه گمرکی تلقی می‌شود. این سند پل ارتباطی بین صاحب کالا و گمرک بوده و اطلاعات اولیه و اساسی را در خصوص محموله، وسیله حمل و نقل و سایر مشخصات مرتبط به گمرک ارائه می‌دهد.
اطلاعات مندرج در اظهارنامه اجمالی:
1- مشخصات صاحب کالا: شامل نام، آدرس، کد ملی و سایر اطلاعات مرتبط
شخص حقیقی یا حقوقی که مالکیت کالا را دارد. ارائه اطلاعات صحیح و کامل صاحب کالا، برای احراز مالکیت و مسئولیت‌پذیری در قبال کالا ضروری است. در صورت عدم تطابق اطلاعات درج شده با مدارک شناسایی، صاحب کالا با مشکلاتی در روند ترخیص کالا مواجه خواهد شد.
2- مشخصات فرستنده و گیرنده: شامل نام، آدرس و اطلاعات تماس فرستنده و گیرنده
دقت در اطلاعات فرستنده و گیرنده، برای شناسایی طرفین معامله و تعیین مسئولیت‌های آنها در قبال گمرک حائز اهمیت است. در صورت عدم تطابق اطلاعات درج شده با مدارک و اسناد مربوطه، فرآیند ترخیص کالا با مشکل مواجه خواهد شد.
3- شرح کالا: شامل نوع، مدل، برند، تعداد، مشخصات فنی و سایر مشخصات کالا
شرح دقیق کالا به گمرک در امر شناسایی، ارزش‌گذاری و طبقه‌بندی صحیح کالا کمک می‌کند. عدم تطابق شرح کالا با کالای اظهار شده، می‌تواند منجر به جریمه و توقیف کالا توسط گمرک شود.
4- تعداد و نوع بسته‌ها: شامل تعداد و نوع بسته‌بندی (کارتن، جعبه، بشکه و …)
دقت در تعداد و نوع بسته‌ها برای کنترل فیزیکی محموله توسط گمرک ضروری است. در صورت عدم تطابق تعداد یا نوع بسته‌ها با اطلاعات اظهارنامه، گمرک می‌تواند اقدام به بررسی و شمارش مجدد کند.
5- وزن و ارزش کالا: شامل وزن ناخالص و خالص و ارزش CIF کالا
دقت در وزن و ارزش کالا برای محاسبه صحیح حقوق گمرکی و عوارض لازم است. ارائه اسناد و مدارک معتبر برای اثبات ارزش کالا الزامی است. در صورت مغایرت ارزش درج شده با ارزش واقعی کالا، گمرک می‌تواند به تشخیص خود ارزش کالا را تعیین و حقوق گمرکی را بر اساس آن محاسبه کند.
6- کشور مبدا و مقصد: شامل کشور مبدا و مقصد نهایی کالا
اطلاعات مربوط به کشور مبدا و مقصد برای اعمال قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. درج صحیح این اطلاعات برای تعیین تعرفه گمرکی، حقوق ورودی و سایر عوارض و مالیات‌ها ضروری است.
در برخی موارد، ممکن است محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌هایی برای صادرات یا واردات کالا به/از کشورهای خاص وجود داشته باشد. ارائه اسناد و مدارک معتبر برای اثبات کشور مبدا و مقصد کالا الزامی است.
7- مسیر حمل: شامل مسیر حمل و نقل کالا (هوایی، دریایی، زمینی)
اطلاعات مربوط به مسیر حمل برای کنترل و ردیابی محموله در طول مسیر حمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارائه اسناد و مدارک مربوط به حمل و نقل مانند بارنامه، گواهی مبدا و… الزامی است.
8- مجوزهای لازم: شامل مجوزهای لازم برای ورود یا خروج کالا، مانند مجوز بهداشت، استاندارد، قرنطینه و…
ارائه مجوزهای لازم برای ترخیص قانونی کالا از گمرک ضروری است. عدم ارائه مجوزهای لازم می‌تواند منجر به توقیف کالا توسط گمرک و اعمال جریمه شود.
در برخی موارد ممکن است نیاز به اخذ مجوزهای متعددی از مراجع مختلف باشد؛ برای کسب اطلاعات دقیق در خصوص مجوزهای لازم برای هر نوع کالا، می‌توانید به وب‌سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران یا مراجع ذیصلاح مربوطه مراجعه کنید.
انواع اظهارنامه اجمالی کدامند؟
1- اظهارنامه اجمالی عادی با محدودیت ارزش
برای محموله‌های تجاری با ارزش کمتر از 10 هزار یورو (در سال 1402) قابل استفاده است. فرآیند ترخیص آن به دلیل اطلاعات و تشریفات گمرکی کمتر، ساده‌تر و سریع‌تر از سایر انواع اظهارنامه اجمالی است.
این اظهارنامه به طور معمول برای کالاهای مصرفی مانند لوازم منزل، پوشاک و کالاهای غیرتجاری مانند هدیه و سوغات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2- اظهارنامه اجمالی تی.آی.آر برای محموله های عبوری
برای محموله‌هایی که تحت رویه TIR جابجا می‌شوند و هدف نهایی آنها کشور دیگری است، به کار می‌رود. این رویه به منظور تسهیل عبور محموله‌ها از مرزهای بین‌المللی بدون نیاز به پرداخت عوارض گمرکی در هر کشور، طراحی شده است.
کامیون‌های حامل محموله‌های تحت رویه TIR دارای پلاک و تجهیزات مخصوص هستند و محموله‌ها در پلمب گمرک قرار می‌گیرند. در این رویه، انجمن‌های بین‌المللی حمل و نقل مسئولیت تضمین پرداخت عوارض گمرکی در صورت عدم خروج محموله از کشور مقصد را بر عهده دارند.
3. اظهارنامه اجمالی ATA برای محموله‌های موقتی
برای محموله‌هایی که به طور موقت برای اهدافی مانند نمایشگاه، مسابقات ورزشی، کنفرانس‌های علمی و فرهنگی بین کشورها جابجا می‌شوند، استفاده می‌شود.
این رویه به منظور تسهیل جابجایی موقت این نوع کالاها بدون نیاز به پرداخت عوارض گمرکی، طراحی شده است. برای استفاده از این فرآیند، باید ضمانت‌نامه‌ای به گمرک ارائه شود تا در صورت عدم بازگشت کالا به کشور مبدا در مدت زمان مشخصی، عوارض گمرکی مربوطه پرداخت شود.
این نوع اظهارنامه برای کالاهایی مانند نمایشگاهی، ورزشی، علمی و فرهنگی مانند تجهیزات نمایشگاهی، آلات موسیقی، تجهیزات ورزشی و … کاربرد دارد.
مانیفست چیست و چه تفاوتی با اظهارنامه اجمالی دارد؟
مانیفست، سند هویتی و شناسنامه تمام محموله‌های یک وسیله حمل و نقل (کشتی، هواپیما، کامیون و …) در عرصه تجارت بین‌المللی است. این سند توسط شرکت حمل و نقل صادر شده و اطلاعات جامع و دقیقی را در اختیار گمرک، مراجع ذیصلاح و سایر ذینفعان قرار می‌دهد تا کنترل و نظارت بر محموله در طول فرآیند حمل و نقل و ترخیص کالا به نحو مطلوبی انجام شود.
باید بدانید که اطلاعات مندرج در مانیفست با اظهارنامه اجمالی و سایر اسناد و مدارک تطبیق داده می‌شود.
در کل مانیفست و اظهارنامه اجمالی دو سند مهم در فرآیند حمل و نقل بین‌المللی کالا هستند که اطلاعات مربوط به محموله را ارائه می‌کنند. اما با وجود شباهت‌هایی که این دو سند دارند، تفاوت‌های کلیدی نیز بین آنها وجود دارد:
- مانیفست توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود؛ در حالی که اظهارنامه اجمالی توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی او صادر می‌شود.
- مانیفست شامل اطلاعات کاملی در مورد محموله، وسیله حمل و نقل و مسیر حمل است؛ در حالی که اظهارنامه اجمالی شامل اطلاعات اولیه و کلی در مورد محموله است.
- مانیفست برای ارائه اطلاعات کامل به گمرک و کنترل و نظارت بر محموله در طول مسیر حمل استفاده می‌شود. در حالی که اظهارنامه اجمالی برای اعلام اولیه ورود محموله به گمرک و آمادگی صاحب کالا برای انجام تشریفات گمرکی استفاده می‌شود.
- مانیفست قبل از ورود محموله به گمرک ارائه می‌شود؛ در حالی که اظهارنامه اجمالی بعد از ورود محموله به گمرک ارائه می‌شود.
- مانیفست به طور مستقیم در فرآیند ترخیص کالا نقشی ندارد؛ در حالی که اظهارنامه اجمالی یکی از اسناد ضروری برای ترخیص کالا است.
نتیجه گیری
همانطور که اشاره شد، اظهارنامه اجمالی سندی است که شامل اطلاعات کامل بار، مشخصات حمل کننده و شرکت حمل و نقل می‌شود. این سند به گمرک ارائه می‌شود تا جزئیات محموله ورودی یا خروجی به طور دقیق مشخص شود.
به طور خلاصه باید بدانید که هدف از ارائه اظهارنامه اجمالی، ارائه اطلاعات صحیح و کامل ضروری به گمرک در مورد ورود محموله به قلمرو گمرکی و اعلام آمادگی صاحب کالا برای انجام تشریفات گمرکی است. در صورت عدم ارائه اطلاعات کامل و دقیق، ممکن است کالا به گمرک ضبط شده و جریمه‌های سنگینی به صاحب کالا تعلق گیرد.
توصیه ما این است که برای تکمیل دقیق اظهارنامه اجمالی، از خدمات یک شرکت بازرگانی معتبر یا یک ترخیص کار گمرک کمک بگیرید. شرکت ایمن تجارت کارآمد با بیش از 10 سال سابقه واردات و صادرات انواع مختلف کالاها، می تواند بهترین راهنما در این زمینه برای شما باشد. جهت گرفتن مشاوره رایگان با شماره تماس 02191494745 حاصل فرمایید.
سوالات متداول
چه کسانی ملزم به ارائه اظهارنامه اجمالی هستند؟
صاحب کالا یا نماینده قانونی او و همچنین شرکت حمل و نقل در برخی موارد خاص ملزم به ارائه اظهارنامه اجمالی هستند.
چه زمانی باید اظهارنامه اجمالی ارائه شود؟
قبل از ورود محموله به قلمرو گمرکی و حداکثر تا 14 روز پس از ورود کشتی یا هواپیما حامل محموله، اظهارنامه اجمالی بایستی ارائه شود.
در صورت عدم ارائه اظهارنامه اجمالی چه اتفاقی می‌افتد؟
معمولاً پاداش عدم ارائه یا وجود اطلاعات نادرست در اظهارنامه اجمالی، جریمه نقدی، ضبط محموله و عدم امکان ترخیص کالا است!
مراحل ارائه اظهارنامه اجمالی به چه صورت است؟
جهت صدور مجوز ترخیص کالا بایستی اظهارنامه اجمالی را تکمیل، هزینه‌های مربوطه را پرداخت و اظهارنامه را به گمرک ارائه کنید تا در نهایت برای آزادسازی کالا، اظهارنامه توسط گمرک بررسی و ارزیابی شود.
