برای بیان و توضیح تفاوت تخصیص ارز با تامین ارز ابتدا باید باید تعریف درست و دقیقی از انواع ارزها داشته باشیم. همینطور کالاهایی که به هر یک از انواع ارزها تخصیص داده می شود نیز مشخص شود.
در ادامه این مقاله از شرکت بازرگانی ایمن تجارت کارآمد به توضیحاتی در مورد تخصیص ارز و نیز تامین ارز می پردازیم و تفاوت این دو را با هم شرح می دهیم.
تخصیص ارز با تامین ارز چه تفاوت هایی دارد؟
برای جواب به این سوال باید چهار دسته اصلی کالاها را تعریف کرد. به طور کلی همه کالا به چهار دسته تحت عنوان گروه های کالایی دسته بندی می شوند.
- گروه کالایی یک کالاهایی هستند که به نرخ رسمی هر یورو ۴۲۰۰ بوده و جزو کالاهای اساسی و مایحتاج مردم می باشند. نرخ این کالاها از محل فروش درآمدهای نفتی توسط دولت تامین شده و برای تایید باید به وزارت صحت تهران ارجاع شود.
- گروه کالایی دو به کلیه مواد اولیه، واسطه ای و سرمایه ای گفته می شود که تامین ارز آنها از محل صادرات محصولات پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی می باشد که از طریق سامانه نیما امکان پذیر است.
تبصره جدید در مورد کالا های شماره دو این است که این کالاها به دلیل تخصیص ارز دقیق تر و سرعت عمل بیشتر به گروه کالایی دو به ده قسمت از ۲۰ تا ۲۹ تقسیم شده است. به این صورت که گروه کالایی ۲۰ از لحاظ اولویت برای تخصیص ارز نسبت به گروه کالایی ۲۱ بالاتر می باشد.
- گروه کالایی سه دسته هستند که واردات آنها ضروری است و از جهت عملیاتی برای خرید ارز در سامانه نیما تفاوتی با گروه کالایی ۲ ندارند. بیشترین بخش این دسته از کالاها مصرفی هستند.
- گروه کالایی چهار کالاهایی که به هر دلیلی واردات آنها ممنوع و غیر شرعی می باشد.
اما مجوزهایی که برای واردات کالا و خدمات به صورت تجاری همواره به آن نیاز است، شامل مجوز ثبت سفارش ( کد ۸ رقمی ) و مجوز تخصیص ارز بانک مرکزی که یک کد ۱۶ رقمی بوده و منشا تامین ارز می باشد.
برای تخصیص ارز و تامین ارز چه ارگان هایی مسئول هستند؟
وزارتخانه مسئول تخصیص ارز و بانک مرکزی مسئول تامین ارز می باشند. همانطور که گفته شد برای واردات کالا نیاز است که برای دریافت این دو مجوز لازم است در سامانه جامع تجارت ثبت نام کرده و مجوز ثبت سفارش برای ورود کالاها را بگیرید.
طی آن به عنوان متولی وزارتخانه صحت، وزارت بهداشت برای کالاهای بهداشتی و جهاد کشاورزی برای کالاهای کشاورزی دو مجوز لازم را صادر می کنند. اما در نهایت تمامی این مجوزها باید به تایید وزارت صنایع استان رسیده و مجوز ثبت سفارش صادر شود.
بعد از آنکه مجوز ثبت سفارش که یک کد هشت رقمی بود اخذ گردید. بانک عاملی که توسط وارد کننده و صاحب کالا در سامانه ثبت سفارش تعیین شده بود. نسبت به ثبت این کد در پرتال ارزی بانک مرکزی اقدام می کند. این کد به منظور تخصیص ارز یا همان گواهی تامین ارز جهت واردات کالا می باشد.
بعد از آنکه بانک مرکزی مجوزها را تایید نمود، باید تمامی کالاها که به صورت رایگان یا تحت گارانتی وارد کشور شده و با توجه به نوع گروه کالاها مراحل ورود کمی متفاوت است.
انواع ارز و تفاوت ها و شباهت های ارز نیمایی و ارز دولتی
از رایج ترین ارزها در بازار چهار دسته ارز آزاد، ارز صرافی، ارز نیمایی و ارز دولتی می باشند. ارز آزاد بیشترین قیمت را در بازار دارد و تعیین کنندگان آن صرافی ها و دلالی ها هستند. ارز صرافی قیمتش کمی کمتر از ارز آزاد بوده که از طریق سامانه سنا اعلام می گردد.
قیمت ارز نیمایی نیز از سامانه نیما اعلام شده و به افرادی تعلق می گیرد که در سامانه تجارت ثبت نام کرده اند. این سامانه قیمت پیشنهادی از سوی صرافی ها را برای کالای وارد شده در سیستم اعلام می گردد.
قیمت ارز دولتی در مرکز مبادلات ارزی انجام شده و برای خرید کالاهای اساسی کشور می باشد. این ارز اغلب پایین ترین و کمترین قیمت را به خود اختصاص می دهد.
تعریف ارز، ارز دولتی و مصارف آن
همانطور که می دانیم ارز به هر نوع پول اعم از چک، اسکناس، و حواله تعلق می گیرد که در مبادلات مورد استفاده قرار می گیرد. نرخ ارز نیز به مقداری از واحد پول ملی کشور گفته می شود، که برای کسب واحد پول خارجی صرف می شود.
نرخ ارز دولتی و ارز آزاد هر کدام دارای تعاریف متفاوتی هستند و با هم فرق دارند. به طوری که در نظام چند نرخی ارز، ارز دولتی به قیمت رسمی دولت که پایین ترین نرخ در کشور می باشد گفته می شود. بسته به شرایط اقتصادی نرخ انواع ارزها از جمله ارز آزاد با هم متفاوت هستند.
در ابتدای سال ۹۷ دولت ارز را دو نرخی اعلام کرد. نرخ ارز آزاد و نرخ دیگر مخصوص خرید کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم می باشد. طبق ابلاغیه که دولت اعلام نمود ابتدا ارز دولتی برای واردات و صادرات تمامی کالاها استفاده می شد. اما اکنون این نرخ مخصوص فقط هفت کالای اساسی که شامل جو، گندم، ذرت، روغن خام، دارو، تجهیزات پزشکی و انواع دانه های روغنی نظیر سویا می باشد.
تعریف ارز نیمایی و موارد استفاده آن
سامانه نیما در سال ۹۷ که حروف اختصار نظام یکپارچه معاملات ارزی می باشد، راه اندازی شده است. واردکنندگان و صادرکنندگان از طریق این سامانه با هم خرید و فروش می کنند. در ابتدا کالاهای اساسی شامل ده بخش بود، که بعدها در هفت قلم اصلی جای گرفت. مابقی کالاها که در دسته دوم قرار گرفتند ارز نیمایی به آنها اطلاق می گیرد.
برای تعیین ارز نیمایی باید ابتدا وارد کنندگان در سامانه تجارت درخواست تامین ارز برای واردات کالا را ثبت نموده تا صرافی ها و صادرکنندگان قیمت پیشنهادی را اعلام کنند که به این روش خرید با ارز نیمایی نیز می گویند.
ارز نیمایی از ارز دولتی گران تر است، اما قیمت آن از ارز آزاد کمتر می باشد. این ارز فقط به کالاهای به خصوصی چون محصولات برقی الکترونیکی و مخابراتی، ماشین آلات و تجهیزات و قطعات خودرو سازان، لاستیک و پلاستیک، مواد و محصولات شیمیایی و سلولزی، تجهیزات حمل و نقل، محصولات غذایی، آشامیدنی و دخانی، محصولات فلزی و لوازم خانگی، نساجی، چرم و پوشاک، پتروشیمی و گاز مایع، صنایع معدنی تعلق می گیرد، که وارد کنندگان تمایل دارند از این ارز استفاده کنند.
تفاوت های اساسی ارز دولتی و نیمایی
با وجود آنکه نرخ ارز دولتی از ارز آزاد کمتر است. اما استفاده از این نرخ ارز برای خرید همه کالا بودجه دولت را با مشکلات جدی رو به رو می کند. کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم با این نرخ ارز خریداری می شوند.
اما از آنجایی که واردکننده ها برای ورود انواع کالاها از ارز آزاد استفاده می کنند، به تبع آن به مردم برای خرید این کالاها فشار زیادی وارد می شود. بنابراین با راه اندازی سامانه توسط دولت ارتباط مستقیم واردکنندگان با صادرکنندگان و صرافی ها ایجاد شد و واردکنندگان توانستند نرخ پایین تر از ارز آزاد را برای خرید کالاهای خود استفاده کنند. این نرخ که در سامانه نرخ ارز نیمایی نام دارد و توسط سامانه با ثبت درخواست واردکنندگان برای تامین ارز برای واردات و خرید کالاهایشان اعلام می شود.
