طی بررسیهای تیم ایمن تجارت کارآمد مشخص که منبع مناسبی برای آشنایی با مفاهیم و اصطلاحاتِ واردات و صادرات وجود ندارد. از این رو در این مقاله تلاش بر این بوده است که با مطالعات گسترده بر دنیای تجارت کاملترین منبع برای درک اصطلاحات بازرگانی فراهم شود.
مفاهیم و اصطلاحات بازرگانی داخلی
هر کشوری برای بازرگانان و تجارِ کشور خودش و آنان که میخواهند با کشور مبادلات داشته باشند قواعدی قرار میدهد. این قواعد درست است که ممکن است به همین شکل در کشورِ دیگر معنا نداشته باشد اما آن کشورِ دیگر هم قواعدِ مختص به خود را دارد.
در این بخش از مقاله تلاش بر آن است که با اصطلاحاتی که بازرگانان نیاز دارند دربارۀ تجارت با حضورِ دولت ایران بدانند آشنایی ایجاد شود. برخی از این اصطلاحات عبارتاند از:
- ثبت سفارش
ثبت سفارش درخواستی است که منجر به صدور مجوز خرید از دیگر کشورها میشود که بر ای ثبت رسمیِ این درخواست باید وارد سامانۀ جامع تجارت (EPL) شوید.
- ارز نیمایی
به دلیل وجود تحریمهای بین المللی و کمبود ارز، دولت ایران کالاها را بر اساس اولویت واردات دستهبندی کرده و به کالاهای اساسی و مواد اولیۀ تولیدیها ارزِ ارزانتر میدهد که به این ارز اصطلاحا ارز نیمایی گفته میشود.
انواع اصطلاحات بازرگانی خارجی و بین المللی
جدای از قواعدی که کشورها برای بازرگانی در مرزهای خودشان دارند برخی قواعد دیگر وجود دارد که در جهان میان همگان یکساناند. این قواعد عموما با اصطلاحاتی تعریف میشوند که اصطلاحاتِ بازرگانیِ خارجی یا بین المللی نامیده میشوند.
در این سعی شده پر کاربردترین اصطلاحاتِ بازرگانی خارجی ذکر شود تا مرجعی کارآمد برای مراجعۀ بازرگانانی باشد که میخواهند بیشتر دربارۀ تجارت بینالملل بدانند.
- AES: Automated Export System
سیستم صادرات خودکار (AES) سیستمی است که توسط دولت آمریکا برای صادر کنندگان تدوین شده است تا صادرات بینالمللی خود را به صورت الکترونیکی معروف به اطلاعات صادرات الکترونیکی به اداره سرشماری اعلام کنند. برای کمک به جمع آوری آمار صادرات و تجارت ایالات متحده.
- AWB: Air Waybill
بارنامه هوایی (AWB) سندی است که کالاهای ارسال شده توسط یک پیک بینالمللی را همراهی میکند تا اطلاعات دقیقی درباره محموله ارائه دهد و امکان ردیابی آن را فراهم کند. این لایحه چندین نسخه دارد تا هر یک از طرفین درگیر در حمل و نقل بتوانند آن را مستند کنند.
- CI: Commercial Invoice
سیاهه تجاری یا سیاهه خرید در واقع همان فاکتور خرید است که در حوزۀ بینالمللی استفاده میشود. این سند توسط شخص یا شرکتی که کالایی وارد یا صادر میکند به عنوان یک اظهارنامه گمرکی ارائه استفاده میشود.
- COO: Certificate of Origin
گواهی مبدا اغلب به اختصار C/O یا CoO سندی است که در تجارت بین المللی استفاده می شود. به صورت چاپی یا به عنوان یک سند الکترونیکی، توسط صادرکننده تکمیل می شود و توسط یک نهاد صادرکننده معتبر تأیید می شود و گواهی می دهد که کالا در یک محموله صادراتی خاص در یک کشور خاص تولید یا پردازش شده است. این گواهی در ایران توسط اتاق بازرگانی صادر میشود.
- DGR: Dangerous Goods Regulations
مقررات کالاهای خطرناک (DGR) IATA منبع قابل اعتمادی است که به شما در تهیه و مستندسازی محموله های خطرناک کمک می کند. DGR که تقریباً 60 سال است توسط خطوط هوایی جهان به رسمیت شناخته شده است، کاملترین، به روزترین و کاربرپسندترین مرجع در صنعت است.
- ECCN: Export Control Classification Number
شمارۀ طبقهبندی کنترل یا ECCN کدی است برای کنترل نوعِ کالایِ صادراتی که مشخص میکند نوعِ استفادۀ این محصول تجاری است یا نظامی یا کاربرد دیگری دارد.
- FTA: Free Trade Agreement
معاهدههایی مانند FTAA یا NAFTA بین دو یا چند کشور شکل میگیرد تا موجب ایجاد یک منطقه تجارت آزاد شود که در آن تجارت کالا و خدمات بتواند بدون تعرفه یا مانع در سراسر مرزهای مشترک انجام شود. البته سرمایه یا نیروی کار ممکن است نتواند آزادانه رفت و آمد داشته باشد. کشورهای عضو معمولاً یک تعرفه یکسان (به نام تعرفه مشترک خارجی) بر تجارت با کشورهای غیرعضو اعمال میکنند.
- FCA (Free Carrier)
در تِرمِ حمل و نقل رایگان یا FCA فروشنده کالا در نقطۀ مقصد کالا تحویل میدهد. کالا را می توان به خریدار یا به شخص دیگری که خریدار معرفی می کند تحویل داد.
- FF: Freight Forwarder
فورواردر یا نماینده حمل و نقل، که به عنوان حامل وسیلۀ نقلیهای غیر از کشتی(NVOCC) نیز شناخته می شود، شخص یا شرکتی است که محموله هایی را برای افراد یا شرکت ها سازماندهی می کند تا کالاها را از سازنده یا تولید کننده تحویل بگیرد و در انبار مقصد تحویل دهد.
- HS: Harmonized System
سیستم توصیف و کدگذاری هماهنگ کالا است که به نام سیستم هماهنگ نامگذاری تعرفه نیز شناخته می شود. این سیستم یک استاندارد بین المللی از نام ها و اعداد برای طبقه بندی محصولات معامله شده دارد.
- HTS: Harmonized Tariff Schedule
کد HS یا HTS مخفف عبارت Harmonized System یا Harmonized Tariff Schedule است. این کدها که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) توسعه یافته است، برای طبقه بندی و تعریف کالاهای تجارت بین المللی استفاده می شود.
- POA: Power of Attorney
وکالتنامه (POA) یک مجوز کتبی برای وکالت یا اقدام از طرف دیگری در امور خصوصی، تجارت، یا موارد قانونی دیگر است.
- IATA: International Air Transport Association
انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی یک انجمن تجاری از خطوط هوایی جهان است. خطوط هوایی عضو یاتا متشکل از 290 شرکت هواپیمایی، عمدتاً حاملهای اصلی، به نمایندگی از 117 کشور، تقریباً 82 درصد از کل ترافیک هوایی مایلهای صندلی موجود را حمل میکنند.
- IOR: Importer of Record
واردکننده رکورد (IOR) به طور رسمی توسط بسیاری از دولت ها به عنوان مالک یا خریدار کالایی که به کشور مقصد وارد می شود، یاد می شود.
- EOR: Exporter of Record
صادر کننده سابقه (EOR) به عنوان مالک یا فروشنده کالایی که از یک کشور مبدأ به کشور مقصد صادر می شود ذکر شده است. . EOR باید یک نهاد ثبت شده در کشور دریافت کننده باشد. درباره نقش صادرکننده رکورد و اینکه چه کسی می تواند در این نقش بازی کند بیشتر بخوانید.
اصطلاحات گمرکی
اصطلاحات امور گمرکی شامل: بارنامه سندی، رسوب کالا، گواهی انطباق یا مجوز ترخیص و بسیاری اصطلاح دیگر است که به زودی به آنها نیز خواهیم پرداخت.
- BOL (or B/L): Bill of Lading
بارنامه سندی است که توسط متصدی حمل و نقل جهت تأیید دریافت محموله برای حمل و نقل صادر میشود. در انگلیسی بریتانیایی، این اصطلاح فقط به حمل کشتی و در انگلیسی آمریکایی به هر نوع حمل و نقل کالا گفته می شود. این سند برای خروجِ کالا از گمرک لازم و ضروری است.
- COC: Certificate of Conformity
گواهی انطباق با استانداردهای بین المللی سندی است که برای ترخیص کالا از گمرک در بسیاری از کشورهای جهان ضروری است. تأیید یا گواهی انطباق به محصولی اعطا می شود که دارای حداقل مجموعه ای از الزامات نظارتی، فنی و ایمنی باشد.
- DGN: Dangerous Goods Note
یادداشت کالاهای خطرناک (DGN) یک سند حمل و نقل است که جزئیات محتویات یک محموله را به حامل ها، دریافت کنندۀ کالا و فرستندهها ارائه میدهد. جزئیات خطر هر کالایی که خطرناک باشد روی این برگه مکتوب میشود.
- رسوب کالا
توقف کالا در انبار گمرک به دلیل ارائۀ اشتباهِ اسناد، اظهار اشتباهِ ماهیت کالا و مغایرت با کالای وارد شده را رسوب کالا میگویند.
سوالات متداول
ثبت سفارش کالا در چه سایتی انجام میشود؟
سامانۀ جامع تجارت (EPL)
ارز نیمایی یعنی چه؟
به دلیل وجود تحریمهای بین المللی و کمبود ارز، دولت ایران کالاها را بر اساس اولویت واردات دستهبندی کرده و به کالاهای اساسی و مواد اولیۀ تولیدیها ارزِ ارزانتر میدهد که به این ارز اصطلاحا ارز نیمایی گفته میشود.
چرا از اصطلاحاتِ بازرگانیِ خارجی یا بین المللی در تجارت استفاده میکنند؟
جدای از قواعدی که کشورها برای بازرگانی در مرزهای خودشان دارند برخی قواعد دیگر وجود دارد که در جهان میان همگان یکساناند. این قواعد عموما با اصطلاحاتی تعریف میشوند که اصطلاحاتِ بازرگانیِ خارجی یا بین المللی نامیده میشوند.
معاهدههایی مانند FTAA یا NAFTA بین دو یا چند کشور چرا شکل میگیرد؟
موجب ایجاد یک منطقه تجارت آزاد میشود که در آن تجارت کالا و خدمات بتواند بدون تعرفه یا مانع در سراسر مرزهای مشترک انجام شود. البته سرمایه یا نیروی کار ممکن است نتواند آزادانه رفت و آمد داشته باشد.
اصطلاحات امور گمرکی شامل چه مواردی است؟
شامل بارنامه سندی، رسوب کالا، گواهی انطباق یا مجوز ترخیص و بسیاری اصطلاحات دیگر است