استاندارد اجباری چیست و چرا وجود دارد؟ راهنمای کامل

در دنیای تجارت امروز، صادرات و واردات کالا نقشی حیاتی در رونق اقتصادی ایفا می‌کند. در این میان، کیفیت و مرغوبیت کالاها به عنوان یک فاکتور کلیدی، در جلب نظر مشتریان و حفظ اعتبار صادرکنندگان و واردکنندگان حائز اهمیت است. از همین رو، بازرسی کالا و استانداردسازی به عنوان دو رکن اساسی در فرآیند حمل و نقل محموله‌ها، به امری رایج و ضروری تبدیل شده‌اند.

باید بدانید که علاوه بر الزامات و استانداردهای بین‌المللی، هر کشور ممکن است قوانین و مقررات خاص خود را برای حمل و نقل کالا وضع کند. پس در این مقاله از ایمن تجارت کارآمد با ما همراه باشید تا با گواهی‌های بازرسی کالا در صنعت حمل و نقل آشنا شده و با استانداردهای اجباری مهم آشنا شوید زیرا همین دو امر از بروز مشکلات در گمرک مقصد جلوگیری خواهد کرد.

استاندارد اجباری چیست و انواع آن کدامند؟

استاندارد اجباری نوعی از استاندارد است که توسط یک مرجع قانونی مانند سازمان ملی استاندارد ایران (INSO)، استانداردهای اتحادیه اروپا (استاندارد CE) یا سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) برای تضمین کیفیت، سلامت و ایمنی کالاها و خدمات وضع می‌شود.

به عبارت دیگر، تولید، عرضه و یا واردات کالاها و خدماتی که مشمول استاندارد اجباری هستند، بدون دریافت علامت استاندارد، ممنوع است.

همچنین بهتر است از این موضوع آگاه باشید که علامت استاندارد اجباری، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، نشان‌دهنده کیفیت و ایمنی مطلق یک محصول نیست، اما تا حدی می‌تواند تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی باشد! مصرف‌کنندگان باید در هنگام خرید، علاوه بر علامت استاندارد، به سایر factor ها مانند برند، قیمت و نظرات سایر مصرف‌کنندگان نیز توجه کنند.

نکته مهم: برخی نمایندگی های ایزو در ایران وجود دارند که اقدام به صدور گواهینامه ایزو می نمایند و شرکت های درخواست کننده با گرفتن مشاوره پیاده سازی تا اخذ از سایت ایزو، گواهی خود را اخد می کنند.

استاندارد ملی اجباری چیست؟

این نوع استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد ایران (INSO) تدوین و برای کالاها و خدماتی که به لحاظ ایمنی، بهداشت، محیط زیست و کیفیت برای مصرف کنندگان حائز اهمیت هستند، به صورت اجباری در نظر گرفته می شود. علامت استاندارد ملی ایران نشان دهنده انطباق محصول با الزامات این نوع استاندارد است.

مثال 3 محصول برای استاندارد ملی اجباری

محصول 1: شیر پاستوریزه

این استاندارد الزاماتی را برای کیفیت، بهداشت و ایمنی شیر پاستوریزه تعیین می‌کند. این الزامات شامل مواردی مانند میزان چربی، پروتئین، اسیدیته، میکروب‌ها و مواد افزودنی مجاز می‌شود.

محصول 2: سیم و کابل برق

این استاندارد الزاماتی را برای کیفیت، ایمنی و عملکرد سیم و کابل برق تعیین می‌کند. این الزامات شامل مواردی مانند جنس هادی، عایق، روکش، مقاومت الکتریکی، تست‌های ولتاژ و… می‌شود.

محصول 3: آسانسور

این استاندارد الزاماتی را برای ایمنی و عملکرد آسانسور تعیین می‌کند. این الزامات شامل مواردی مانند ظرفیت، سرعت، ترمز، سیستم‌های ایمنی، درب‌ها و… می‌شود.

استاندارد منطقه ای اجباری چیست؟

این نوع استاندارد برای تسهیل تجارت بین کشورهای یک منطقه خاص تدوین می شود. به عنوان مثال، استاندارد CE که در اتحادیه اروپا برای کالاهای مختلف از جمله لوازم برقی، اسباب بازی و تجهیزات پزشکی به کار می رود، یک نمونه از استاندارد منطقه ای اجباری است.

مثال 3 محصول برای استاندارد منطقه ای اجباری

محصول 1: لوازم برقی

استاندارد CE که در اتحادیه اروپا برای لوازم برقی به کار می‌رود، یک نمونه از استاندارد منطقه ای اجباری است. این استاندارد الزاماتی را برای ایمنی، EMC (سازگاری الکترومغناطیسی) و مصرف انرژی لوازم برقی تعیین می‌کند.

محصول 2: خودرو

استانداردهای Euro NCAP که برای ایمنی خودرو در اروپا به کار می‌رود، یک نمونه از استاندارد منطقه ای اجباری است. این استانداردها الزاماتی را برای ایمنی سرنشینان و عابران پیاده در تصادفات تعیین می‌کند.

محصول 3: مواد غذایی

Codex Alimentarius که توسط فائو و سازمان بهداشت جهانی تدوین شده است، یک نمونه از استاندارد منطقه ای اجباری برای مواد غذایی است. این استانداردها الزاماتی را برای کیفیت، بهداشت و سلامت مواد غذایی تعیین می‌کند.

استاندارد بین المللی اجباری چیست؟

این نوع استاندارد توسط سازمان های بین المللی مانند ایزو (ISO) تدوین می شود و برای کالاها و خدماتی که در سطح جهانی مورد معامله قرار می گیرند، به کار می رود. علامت ISO نشان دهنده انطباق محصول با الزامات این نوع استاندارد است.

3 استاندارد بین المللی اجباری

استاندارد 1: سیستم مدیریت کیفیت

گواهینامه ISO 9001 یک استاندارد بین المللی اجباری برای سیستم مدیریت کیفیت است. این استاندارد الزاماتی را برای نظام‌مند کردن فرآیندها و بهبود کیفیت محصولات و خدمات در سازمان‌ها تعیین می‌کند.

استاندارد 2: سیستم مدیریت زیست محیطی

گواهینامه ISO 14001 یک استاندارد بین المللی اجباری برای سیستم مدیریت زیست محیطی است. این استاندارد الزاماتی را برای کنترل و کاهش اثرات زیست محیطی فعالیت‌های سازمان‌ها تعیین می‌کند.

استاندارد 3: سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی

گواهینامه ISO 45001 یک استاندارد بین المللی اجباری برای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. این استاندارد الزاماتی را برای شناسایی و کنترل خطرات شغلی و ارتقای سلامتی و ایمنی کارکنان در سازمان‌ها تعیین می‌کند.

هدف از استاندارد اجباری در صادرات و واردات چیست؟

اولین هدف وجود انواع استانداردهای اجباری مربوط به صیانت از حقوق مصرف‌کنندگان می شود.

با الزام به دریافت نشان استاندارد برای کالاهای وارداتی و صادراتی، از ورود و عرضه محصولات بی‌کیفیت و ناامن به بازار جلوگیری می‌شود. مصرف‌کنندگان با اطمینان خاطر از کیفیت و سلامت محصولات، تجربه خریدی امن و رضایت‌بخش خواهند داشت.

دومین هدف وجود انواع استانداردهای اجباری، تضمین کیفیت و سلامت محصولات است.

استاندارد اجباری، معیارهای مشخصی را برای کیفیت و سلامت کالاها تعیین می‌کند. این معیارها بر اساس تحقیقات علمی و با در نظر گرفتن شاخص‌های جهانی تدوین می‌شوند. با انطباق محصولات با این معیارها، سلامت و ایمنی مصرف‌کنندگان در اولویت قرار می‌گیرد.

سومین هدف وجود انواع استانداردهای اجباری، مربوط به رونق اقتصادی و افزایش صادرات می شود.

دریافت نشان استاندارد اجباری برای صادرات برخی از کالاها مانند زعفران یا عسل ضروری است. این نشان به عنوان یک گواهینامه معتبر، اعتماد و اطمینان مشتریان خارجی را جلب می‌کند. در نتیجه صادرات محصولات ایرانی افزایش یافته و به رونق اقتصادی کشور کمک می‌کند.

کلام آخر

استاندارد اجباری ابزاری مفید برای تضمین کیفیت و سلامت کالاها و خدمات است، اما باید به گونه ای اجرا شود که از ایجاد بوروکراسی اداری و محدود شدن تنوع محصولات در بازار جلوگیری شود.

نباید این واقعیت را فراموش کرد که در صورت عدم انطباق محصول با الزامات استانداردهای اجباری، متخلفان باید به مجازات های قانونی مانند جریمه نقدی، ضبط کالا و پلمپ واحد تولیدی یا صنفی محکوم شوند.

همچنین در انتها باید بگوییم که به عنوان یک کارآفرین، تاجر، کارخانه دار و… شما باید از لیست کامل کالاها و خدماتی که در حوزه شما مشمول استاندارد اجباری هستند و به طور مرتب توسط سازمان ملی استاندارد ایران (INSO) به روز رسانی می شود، آگاه شوید. همه باید ها و نباید ها در وب سایت این سازمان قابل مشاهده است!

توصیه می کنیم برای سهولت در فرآیند اخذ انواع استانداردهای اجباری برای کالاهایی که قصد واردات و صادرات آن را دارید، از کارشناسان شرکت بازرگانی ایمن تجارت کارآمد مشورت بگیرید: 02191494745

سوالات متداول

انواع استاندارد اجباری کدامند؟

استانداردهای اجباری به طور کلی به سه دسته: ملی، منطقه ای و بین المللی تقسیم می شوند. علاوه بر این سه دسته، استانداردهای اجباری دیگری نیز وجود دارند که توسط سازمان های تخصصی مانند سازمان غذا و دارو (FDA) یا سازمان بهداشت جهانی (WHO) تدوین و به اجرا در می آیند.

چه کالاهایی مشمول استاندارد اجباری می شوند؟

کالاهایی که به طور مستقیم با سلامت و ایمنی انسان، محیط زیست و بهداشت عمومی مرتبط هستند، مشمول استاندارد اجباری می‌شوند.

مثلا کالاهای مصرفی، سرمایه ای و مواد اولیه همانند مواد غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی، اسباب‌بازی، پوشاک و… ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی و… مواد شیمیایی، مواد معدنی و… در حداقل ترین حالت ممکن مشمول گرفتن انواع استانداردهای ملی و در حد اعلا، استاندارد بین المللی هستند.

گواهینامه بازرسی (COI) چیست؟

گواهینامه بازرسی (COI) سندی است که کیفیت و سلامت محصولات خریداری شده را تأیید می‌کند. این گواهینامه با مقایسه مشخصات ذکر شده توسط فروشنده با اصل محصول دریافتی، به شما اطمینان می‌دهد که کالای دریافتی مطابق با انتظارات شما است.

گواهینامه انطباق (COC) چیست؟

گواهینامه انطباق (COC) نشان می‌دهد که کالاهای خریداری شده با استانداردهای یک کشور خاص مطابقت دارند. این گواهینامه برای ترخیص کالا از گمرک در بسیاری از کشورها الزامی است.